Ik had het boek al diverse malen in handen gehad en het telkens weer teruggelegd. Want, ook al vond ik ‘Haar naam was Sarah’ best een interessant boek, de hype rondom dat boek vond ik best overdreven (en dan heb ik het met name over de verhaallijn die in de tegenwoordige tijd speelt). De sticker met de tekst: ‘voor de liefhebbers van ‘Haar naam was Sarah” werkte dus enigszins averechts bij mij. Ik legde het boek daarom steeds weer terug. Totdat ik, hoe raar kan het lopen, bij de Albert Heijn een voorraadje favoriete wijn ging kopen. En ik daar het boek (hoezo, boeken in een supermarkt?) weer zag liggen. Tja en dat lijkt me toch voorbestemd nietwaar? Wijn en een goed boek. Dus ‘Het familieportret‘ van Jenna Blum werd de mijne.

Op de achterflap:

Is alles geoorloofd in oorlogstijd? Vijftig jaar lang heeft Anna Schlemmer geweigerd te praten over haar leven in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Anna’s dochter Trudy herinnert zich niet veel: zij was nog maar vier toen zij en haar moeder door een Amerikaanse soldaat werden bevrijd en met hem meegingen naar Minnesota. Maar ze bezit een bewijsstuk uit het verleden: een familieportret waarop zijzelf staat, samen met haar moeder en een nazi-officier. Gedreven door schuldgevoel over wie haar voorouders zouden kunnen zijn, gaat Trudy op onderzoek uit. Ze slaagt erin om eindelijk de dramatische, hartverscheurende waarheid over haar moeders verleden boven tafel te krijgen. Het familieportret is een gepassioneerd maar gedoemd liefdesverhaal en een indringend portret van een moederdochterrelatie, dat de lezer nog lang zal bijblijven.

Dit boek is een ontzettend aangrijpend boek. Hoe overleven ‘gewone’ mensen de oorlog. Hoe houden zij zich in leven, welke grenzen verleggen zij, wat ondergaan zij? De liefde die Anna voor haar dochter voelt maakt dat zij beslissingen neemt die zij wellicht niet had genomen als Trudy er niet was geweest. Die liefde echter maakt dat Anna keuzes maakt die zonder meer respect afdwingen. Dat Anna er vervolgens voor kiest om nooit meer over haar verleden te spreken maakt dat Trudy het erg moeilijk heeft om in het reine te komen met haar afkomst. Zij creëert, door haar moeders hardnekkige zwijgen, haar eigen werkelijkheid die gebaseerd is op die ene foto. Een werkelijkheid die verre van waar blijkt te zijn en dat ontdekt de lezer al lezende.

Een kort en indrukwekkend stukje, Trudy is hier een jaar of 6.

Anna sluit haar ogen. Ze heeft gedaan wat ze kon voor haar dochter. Ze kan alleen maar hopen dat het voldoende is. En voor de tweede keer die avond doet Anna, hoewel ze niet meer gelooft in bidden, een schietgebedje: dat het het kind wordt toegestaan te vergeten. Anna’s eigen vroegste herinnering is de radio op haar moeders dressoir die tegen haar praatte, haar aanspoorde groenten te eten. Nu bidt ze dat Trudies herinneringen dezelfde warrige, onzinnige en vage trekken zullen aantrekken, dat die mettertijd uit dat schrandere, vrolijke koppie gewist worden, dat haar dochters jeugd alleen zal bestaan uit gehuppel onder deze gigantische Amerikaanse hemel, op deze platte weidse vlaktes die even argeloos zijn als het gezicht van haar adoptievader.

Schuldgevoel, plichtsbesef, trauma’s: dit boek zit er vol mee, maar wordt nergens over de top. Een zin uit het boek die diepe indruk op me maakte: ‘Ik verdien dit niet, ik mag niet zo gelukkig zijn’. Die zin, die zegt in feite alles.

Dit boek moet echt gelezen worden!