Ach lieve mensen, wat zijn er toch een boel pareltjes te vinden in boekenland. Een zo’n pareltje is ‘De bakkersdochter‘. Echt, neem even de moeite om dit logje te lezen en om dan het boek te pakken te krijgen. Je zult er absoluut geen spijt van krijgen.

Waar gaat dit boek over?

De Bakkersdochter laat ons kennismaken met Elsie Schmidt, 17 jaar oud in 1945. Ze helpt in de bakkerij van haar ouders, in Garmisch, Duitsland. Haar zusje Hazel heeft zich, min of meer uit nood geboren, geëngageerd in het Lebensborn-programma van de Nazi’s.

Elsie heeft wel begrepen dat Hitlers wereldvisie niet deugt, en dat Duitsland afstevent op de grote ondergang… maar haar ouders (vooral haar vader) zien dat nog steeds anders. Zij willen dat Elsie trouwt met een nazi-officier, die hen gedurende de voorbije jaren veel geholpen heeft om het hoofd boven water te houden.

Wanneer Elsie na een feestavond ontdekt dat een kleine Joodse jongen dringend onderdak zoekt, moet zij beslissen of zij hem zal helpen en daarmee haar familie in gevaar brengen, of hem de deur zal wijzen en daarmee zijn lot bezegelen…

Vele jaren later ontmoeten we Elsie in de Verenigde Staten, waar zij een goed leven leeft en een gezin gesticht heeft.  Zij komt in contact met een jonge journaliste, Reba. Als de levens van Elsie en Reba steeds meer met elkaar verweven raken, worden ze beiden gedwongen om de ongemakkelijke waarheden uit het verleden onder ogen te zien en de moed te vinden om te vergeven.

Echt mensen, een juweeltje. Een boek dat je gelezen moet hebben. Niet alleen is het een prachtige en indrukwekkende roman, ook de historische informatie is heel erg interessant. Zo wordt er uitgebreid verteld over het Lebensborn-programma en is het schrijnend om te lezen hoe het daaraan toe ging. Een stukje uit een brief van Hazel aan haar zus over het Lebensborn-programma: ‘Ze heeft afgelopen jaar het Zilveren Moederkruis gekregen voor haar overvloedige vruchtbaarheid. Ze is favoriet bij menig vooraanstaand SS-officier. Ze heeft zeven volmaakte kinderen gekregen en noemt die niet bij hun naam, maar bij hun nummer. Ik weet niet of dat is omdat hun doopnamen haar verdriet doen of omdat ze het land zo is toegewijd dat namen er voor haar niet toe doen’. In een andere brief schrijft ze over haar tweelingzoontje dat niet gezond blijkt te zijn: ‘De directie van Lebensborn is tot de conclusie gekomen dat hij, ondanks al onze inspanningen, nooit goed genoeg zal worden. Daarom willen ze dat ik de papieren onderteken waarmee ik hem uit het programma haal. Ik heb gevraagd of ze contact met jullie willen opnemen, zodat onze familie voor het kind kan zorgen, maar ze willen me niet zeggen wat ze verder van plan zijn. Ik maak me grote zorgen om hem.’ En wat later: ‘Ik heb alleen maar bekend dat ik van mijn kinderen hou! Ze vinden het hier bij Lebensborn niet goed dat moeders de kinderen als hun bezit beschouwen, want ze zijn immers van het vaderland, maar ik kan er niets aan doen dat het voor mij zo voelt. Ze hebben negen maanden in mijn buik gezeten, niet in de buik van de Führer.’

Het boek bevat verschillende verhaal- en tijdlijnen. Er zijn hoofdstukken die bestaan uit correspondentie tussen de verschillende personages uit het boek aan elkaar (via brieven of mail) en er zijn hoofdstukken vanuit het gezichtspunt van Joseph Hub de nazi-officier. Wat ik vooral besefte tijdens het lezen is dat lang niet alles zo helder hoeft te zijn als het voor de buitenstaander lijkt. Een stukje vanuit het perspectief van Hub: ‘In al zijn jaren als SS-officier had hij na Peter Abend nooit meer iemand omgebracht, maar hij wist er alles van. Hij had de dood overal om zich heen gezien en het bevel tot doden gegeven uit naam van zijn functie. Hij was ondergedompeld in hun bloed, schuldiger dan de eenvoudige soldaat die een kogel afschoot.’

Er is een lijn die Riki, de verloofde van Reba, volgt. Riki werkt bij de grenswacht tussen Texas en Mexico en het is zijn taak om Mexicanen die illegaal de grens over proberen te komen terug te sturen. Riki twijfelt enorm aan het werk dat hij doet of het goed is, of het niet anders moet. Een zin: ‘In de krochten van zijn ziel vroeg hij zich echter af op welk punt het menselijk mededogen het won van de blinde gehoorzaamheid’. Ik vind die zin zo treffend voor welk moment in de geschiedenis dan ook!

En nog zo’n intens stukje dat gaat over de vader van Reba (een Vietnamveteraan): ‘Papa maakte een fout door een meedogenloos oordeel te vellen over zijn eigen verleden en dat oordeel toe te staan zijn heden te veroordelen. Er was niets dat iemand van ons had kunnen doen, behalve van hem houden, zo goed als we konden. Je kunt een ander jouw waarheid niet doen geloven of vergeving afdwingen. We kunnen alleen verantwoordelijk zijn voor onszelf.’

Uit een brief van de zus van Reba aan Reba: ‘Ik ben blij te horen dat je je leven oppakt, maar zorg dat wat je denkt dat vooruitgang is, niet door angst wordt aangedreven. Dan is het een vlucht die je mooi hebt aangekleed.’

Er zit zoveel in dit boek, zoveel. Het is bijna niet te omschrijven. De karakters zijn geweldig uitgediept en je gaat echt van hen houden. Ik hoop dat ik dit uitgebreide log niet voor niets heb geschreven en dat er toch zeker een aantal van jullie echt overgaat tot het lezen van dit boek. Nogmaals: je zult er geen spijt van krijgen.