Ik las laatst een artikel in de krant over Albert Heringa die de laatste wens van zijn stiefmoeder in vervulling liet gaan door haar, op 99-jarige leeftijd, te helpen met zelfdoding. Het, in mijn ogen indrukwekkende, verhaal is hier te zien.
Moek was 99 en klaar met leven. Ze takelde af, kwam nauwelijks uit haar kamer, kon niet meer lezen en had pijn. Maar omdat er geen sprake was van ‘uitzichtloos lijden’ wilden artsen niet meewerken aan euthanasie. Moek en Heringa spaarden pillen op, Moek slikte deze pillen uiteindelijk zelf met een bakje yoghurt en overleed.
Heringa maakte de documentaire om te laten zien dat een leven voltooid kan zijn. Zijn stiefmoeder was daar een voorbeeld van. Zij was geestelijk nog erg goed en gaf al jaren aan dat het voor haar niet meer hoefde. Van de rechtszaak die hierop volgde heb je vast wel gehoord denk ik.
In dit verband hoorde ik de zin uit de titel van dit logje en die vind ik alleszeggend. Ik denk oprecht dat een leven klaar kan zijn. Ik denk oprecht dat ieder mens zelf de mogelijkheid moet hebben om te beslissen wanneer hij/zij klaar is het met leven. Wel vind ik dat daar heel goede en duidelijke regels voor moeten zijn die zeer strikt nageleefd moeten worden. Of het nu gaat om heel oude mensen die vinden dat ze ‘klaar zijn met leven’ of mensen die door psychisch of lichamelijk lijden klaar zijn, ik denk dat die mogelijkheid er moet zijn.
Al weer een hele tijd geleden zag ik op televisie ‘Nachtvlinder‘ over Priscilla, een jonge vrouw van 25 die aan een dodelijke ziekte lijdt. Om zichzelf dezelfde lijdensweg als haar moeder te besparen kiest zij voor euthanasie. ‘Nachtvlinder’ is een zeer indrukwekkende documentaire die ik met tranen in mijn ogen heb zitten kijken. Prisicilla bewandelt het ingewikkelde pad om toestemming te krijgen voor euthanasie en uiteindelijk wordt dit goedgekeurd. Op de dag van haar 26ste verjaardag wordt de euthanasie toegepast. Wat een dapper mens, wat een moedig besluit.
Je kunt veel dingen denken over euthanasie en over het recht zelf te beslissen over je einde, maar ik denk dat het goed is dat de mogelijkheid er is. Ik denk dat het goed is als mensen die keuze zelf kunnen maken als er, zoals ik al zei, duidelijke en strikte regels zijn waarmee op z’n minst opwellingen worden voorkomen.
En misschien bespaart het anderen de verschrikkelijke ervaring getuige te zijn van de wanhoopsdaden van anderen. Zoals de broer en schoonzus van een van mijn beste vriendinnen die in augustus hun zoon vonden die zichzelf opgehangen heeft. Het is niet in woorden te vatten wat een impact een dergelijke gebeurtenis op een gezin en familie heeft. Het is zo allesomvattend, zo dramatisch. Als ik met mijn vriendin praat over het gebeuren dan geeft ze aan dat het zo moeilijk is om te accepteren wat er gebeurd is. Misschien niet eens het feit dat hij dood wilde, want de jongen was al heel lang dood- en doodongelukkig. Maar het feit dat hij helemaal alleen de daad verricht heeft en dat zijn moeder hem vervolgens gevonden heeft.
‘Toen ik je zag‘ van Isa Hoes begint met een gedachte van Isa. Ze beschrijft hoe ze samen met haar kinderen afscheid neemt van Antonie. Hoe hij pillen slikt en langzaam sterft. Ze beschrijft hoe ze gewild zou hebben dat het gegaan zou zijn … omdat het onvermijdelijk was dát hij zou gaan. Omdat samen afscheid nemen veel beter te verteren is dan de manier waarop ook hij uiteindelijk ging …
Disclaimer: ik wil met dit logje niemand beledigen of voor het hoofd stoten. Het is vooral een gedachtekronkel die me al geruime tijd bezighoudt en waarover ik veel nadenk en waarvan ik eigenlijk toch ook heel benieuwd ben hoe anderen erover denken.
Ook ik kan me helemaal vinden in het door jou geschreven stuk. Naast recht op leven moet je ook recht hebben om te kunnen sterven zoals en wanneer je dat wil maar bij voorkeur wel op een humane manier, zonder dat andere mensen daar een (levenslang) trauma aan overhouden.
De reactie van Greet hier, vond ik wel weer heel bijzonder. Wat mooi dat zij het plezier in het leven heeft teruggevonden. Ik kan me er persoonlijk (gelukkig) zo weinig bij voorstellen dat het leven zó zwaar is, dat je er echt uit wil stappen. Maar als het ooit zover is (bij voorkeur als ik heel oud ben), hoop ik dat ik niet lang hoef te lijden en dat ik zelf mag bepalen of dat lijden al dan niet uitzichtloos genoeg is.
Als je de mensen die keuze niet geeft of ze het erg moeilijk maakt, dan nemen veel mensen die keuze toch!!. Dan komen ze vaak op een wrede manier, door zelfmoord, om het leven. Dat doen ze niet zo maar. Vermoedelijk is de kwaliteit van leven daarvoor al lange tijd een verschrikking.
Ik heb er dit jaar drie voorbeelden van ‘gezien.’ Ze waren allemaal gesitueerd rond Roermond waar nogal wat mensen voor de trein springen. Geen idee waarom juist daar. De NS meldt dat met de mededeling: aanrijding met een persoon. Achter dit zinnetje gaat veel ellende schuil en dan bedoel ik niet de vertragingen.
Er zijn veel meer gevallen.
Toch vind ik het goed dat er veel zorgvuldigheid is. Euthanasie is moeilijk zodanig vast te leggen dat iedereen er mee kan leven (sterven). Een arts komt vaak in een moeilijk parket. Zijn vak is het om mensen beter te maken, niet om ze te helpen sterven. Daarom lijken die huizen waar mensen zachtjes kunnen overlijden wel goed. Daar zitten gespecialiseerde mensen die er op een goede manier mee kunnen omgaan. Dan kunnen die artsen er buiten blijven. Het is hun vak niet en dus moet je ze er ook niet mee opzadelen.
Goed stuk! Ben het helemaal met je eens. De laatste tijd praten we er veel over, het komt dichtbij met ouders van vrienden die bij bosjes overlijden.
Ik vond die docu heel indrukwekkend. Wat ik vooral schokkend vond is hoe waardeloos het leven zonder perspectief kan zijn. Ze kon niks opbouwen met de man waarvan ze hield, liet abortus plegen, maakte schulden. Ik werd er heel verdrietig van. Ik begreep haar beslissing wel maar zelf zou ik het niet kunnen.
Helemaal mee eens. Ook van heel dichtbij meegemaakt en het was goed.
Mooi! Ik vind ook dat de mogelijkheid er moet zijn.
Je hebt het prachtig verwoord en ik ben het met je eens .. ik ben alleen heel erg bang. Ik ben zo bang dat de politie 1 dezer dagen bij ons voor de deur staat en dan iets vertelt over mijn zoon .. die zit zo diep in zijn verdriet en ellende ..
Ach wat moeilijk en verdrietig. Sterkte.
Een indrukwekkende log heb je geschreven. Ik weet het niet, heb eigenlijk nog nooit echt pijn gehad, en weet ook niet wat ik zou kunnen verdragen. Zolang mijn kinderen, kleinkinderen en man bij me zijn zal ik heel lang het leven de moeite waard vinden en ik zou willen sterven als mijn leven klaar is .Maar als het leven loodzwaar wordt moet er een menswaardige manier zijn om afscheid te nemen.
Ik heb hier verder niks aan toe te voegen, ben het roerend met je eens!
Ik ben het helemaal met je eens en vind dat je het mooi verwoord hebt. Wij hebben euthanasie van dichtbij meegemaakt en het kan iets moois zijn. Mijn vader heeft gelukkig de medewerking van de huisarts gehad, die alles mogelijk heeft gemaakt omdat mijn vader niets op papier had staan. Helaas zijn er mensen die niet op medewerking kunnen rekenen en tot wanhoopsdaden overgaan. Ik hoop dat als mijn tijd komt, ik wel de keuze kan maken en dat er dan iemand is die mij ermee helpt.
Ik kan me hier ook helemaal in vinden. Wij praten er vaak samen over. Ik wil niet leven met Alzheimer bijvoorbeeld. Persé niet.
Prachtig blog, mooi geschreven… Ik kan mij er helemaal in vinden.
Bedankt voor het delen.
Interessant artikel heb je geschreven. Ook interessante reacties.
Ik wil daar graag iets aan toevoegen. Je schrijft:
“Of het nu gaat om heel oude mensen die vinden dat ze ‘klaar zijn met leven’ of mensen die door psychisch of lichamelijk lijden klaar zijn, ik denk dat die mogelijkheid er moet zijn.”
Jaren geleden was ik door groot psychisch lijden klaar met het leven. Achteraf ben ik blij dat toen de mogelijkheid tot euthanasie niet bestond. Ik ben nu veel te blij dat ik leef.
Ook wij hebben het er best vaak over. Zeker nadat mijn oude, lieve omaatje zo klaar was met het leven, zoveel pijn had en zo mooi oud was geworden. Het was verschrikkelijk om te zien dat ze met zoveel pijn haar laatste maanden ‘moest’ leven. En ja, ook het boek van Isa Hoes ben ik nu aan het lezen.
Het blijft moeilijk… keuze voor de dood.
Bij mijn omaatje zou ik er vrede mee gehad hebben. In het geval van Isa blijft knagen dat er uitwegen zijn. Mogelijkheden. Ook al zijn ze er misschien niet…
Moeilijk hoor!!
Dit soort zaken moet ieder individu voor zichzelf kunnen invullen, ik heb daar geen oordelende mening over
Je hebt het goed verwoord en ik ben het met je eens.
Manlief en ik bespreken dit soort dingen regelmatig. Wij vinden ook dat iemand het recht heeft om te sterven. Liefst in gezelschap van iemand van wie je houdt.
Ik besprak het gisteren nog met mijn vader. Hij gaf zelf aan dat hij het leven nog zeer de moeite waard vindt. Ook al kan hij geen boek meer lezen en komt hij niet meer buiten. Mocht hij hier anders over gaan denken, dan staan wij voor hem klaar.
Het is vreselijk om iemand te vinden, die zichzelf heeft opgehangen of voor de trein heeft gegooid. Dat moet toch anders kunnen.
Een “verhaal” waar ik me goed in kan vinden en dat inderdaad heel veel kanten heeft. Het benauwd me vaak als hoor dat iemand die zelfmoord wilde plegen op het nippertje gered wordt want hoewel er inderdaad mensen zijn die op die manier om aandacht schreeuwen, worden er ook mensen alleen maar gedwongen nógmaals die laatste stap te zetten.
Het zou inderdaad beter zijn als er “goede mogelijkheden” zouden zijn en een deel van de potentiële zelfdoders zal meer kunnen verdragen alleen al bij de gedachte dát ze kunnen stoppen wanneer ze echt willen .
Helemaal alleen zo’n daad uitvoeren lijkt me vreselijk, en al helemaal voor de nabestaanden, en hoop dat ik zal kiezen voor iemand “begeleiden” in plaats van iemand “redden” mocht ik ooit in de omstandigheden terecht komen.
Al lezend door je logje dwarrelen er zoveel gedachten door m’n hoofd.
Over een maatschappij die leven verheerlijkt tot in het absurde: je moet jong en mooi en gezond zijn, anders tel je niet mee. Waar sterven en dood en hoe afschuwelijk dat kan zijn kompleet genegeerd wordt. En waar niemand meer lijkt te weten dat er geen leven is zonder sterven. En dan schiet mij een zin te binnen uit een muziekstuk van Karl Jenkins ‘ Oh God, grant us the courage to die’ Soms heb je moed nodig om te sterven. Maar ook moed om iemand waarvan je zoveel houdt te laten sterven.
Over een maatschappij die de dood verheerlijkt door door een wapenindustrie in gang te houden door vooral olie op alle brandhaarden van ongenoegen te gooien, door geweldadige games aan te prijzen als manier om emoties een uitlaadklep te bieden.
Maar ook waar mensen geen lijden meer kunnen zien, lijden mag niet meer. Pijn en moeite om iets te bereiken mogen alleen nog maar als we er een show van kunnen maken om af te vallen of om een zangcarriere in gang te zetten.
En tussen al die dwarrelende gedachten zie ik de mensen die inderdaad het eind van hun elastiekje van hun leven bereikt hebben omdat ze alle kanten op gerukt zijn door het leven, door ziekte, door wat dan ook en dan zou ik zo graag willen dat die mensen er inderdaad voor mogen kiezen om op waardige manier het leven te be-eindigen.
Maar dan alstublieft geen familielid op de achtergrond, die zachtjes zegt: ‘Maar dan wel graag in November nog, dan is ‘t tenminste achter de rug voor de feestdagen.’
Uit eigen ervaring weet ik hoe moeilijk het is om iemand los te laten en te zeggen: ‘ga maar, het is goed’ en hoe het bij mijzelf zal gaan, geen idee.
Wat is dit toch een veelzijdig onderwerp, ik ben benieuwd naar de andere reacties.
JBR