Echt onder de indruk was ik van ‘De pruimenboom‘ van Ellen Marie Wiseman.

‘Bloei waar je geplant bent’, zei haar oma altijd tegen haar. Maar de 17-jarige Christine Bolz weet dat er een hele wereld op haar wacht buiten het Duitse dorpje waar ze is opgegroeid. Een wereld die ze al heeft leren kennen door muziek, boeken en door Isaac Bauerman, de zoon van de welgestelde Joodse familie voor wie ze werkt. De toekomstdromen van Christine en Isaac worden echter wreed verstoord door de opkomst van het regime van Hitler. Een nieuwe wet verbiedt Christine voor Joden te werken… en om een relatie met een Jood te hebben. In haar verzet haalt ze zich de woede van de Gestapo en de verschrikkingen van een concentratiekamp op de hals.

Er zullen vast veel meer boeken zijn die(deels) tijdens de Tweede Wereldoorlog spelen en zich in Duitsland afspelen, maar veel heb ik er nog niet gelezen. Net als ‘De Boekendief‘ en ‘Stenen van de rivier‘ echter is ‘De pruimenboom’ een heel erg mooi boek. Het is wel zo dat in al deze drie de boeken vooral beschreven wordt hoe ‘goede’ Duisters in de oorlog leefden en ook zelf vochten om te overleven, hoe ook hen alle ellende is overkomen. Natuurlijk komen er misselijkmakende harde SS’ers en anders gespuis in voor net als domme meelopers die vooral het korte termijn denken hoog in het vaandel hebben. Maar de hoofdpersonages zijn altijd ‘goed’ en veroordelen het nazisme.

‘De pruimenboom’ is echter een erg indrukwekkend boek en vertelt het verhaal van Christine, haar familie en haar liefde voor Isaac. De vader van Christine wordt gedwongen om in dienst te gaan en beleeft in het oostfront verschrikkelijke dingen. Als je echter weigerde om te gaan, dan kreeg je de kogel of verdween je naar het concentratiekamp. Heb je dan nog wel een keuze? Het is een mooi boek dat beeldend de gebeurtenissen verhaald, dat je doet beseffen dat ook Duitsland het heel zwaar te verduren had en hoe logisch het dan ook is dat propaganda werkt.

De vader van Christine vecht aan het oostfront en heeft in zijn uniform een briefje zitten. Daar staat het volgende op: ‘Mijn naam is Dietrich Bolz. Moge dit als bewijs dienen dat een groot aantal van mijn kameraden en ikzelf het niet eens zijn met de politiek van Hitler. Laat het bekend worden dat wij weten dat we gedoemd zijn te mislukken voor Stalingrad, maar dat we geen andere keus hebben dan door te gaan. Vertel de wereld dat het de soldaten van het front zijn die de last van de angst en de schuld van het concrete gevecht moeten dragen, terwijl de ware schuldigen in hun bunkers schuilen en over leven en dood beslissen voor de hele wereld’. Ik weet niet of er daadwerkelijk soldaten rondliepen met dit soort briefjes in hun uniform want het lijkt me nogal een hachelijke onderneming, maar ik kan me wel voorstellen dat ze het deden. Het maakt eigenlijk ook niet uit: het geeft voor mij heel goed de kern weer waar het om draait: oorlogen worden altijd gevoerd over de rug van min of meer onschuldige mensen.

Het boek beslaat ook nog de periode na de overwinning door de geallieerden en laat zien dat er ook toen nog steeds verschrikkelijke dingen gebeurden en ook dat er in de chaos na de bevrijding veel dingen verkeerd gingen. Heel treffend is de zin die een aantal keer in het boek terugkomt: wreedheden worden alleen oorlogsmisdaden als je verliest. De schrijfster gebruikt die woorden tijdens de oorlog en ook daarna en ik denk dat ze daar zeker een punt heeft.

Ik kan je dit boek echt aanraden omdat het niet alleen de verschrikkingen van de oorlog toont, maar ook de ongelooflijke kracht en moed toont die mensen bezitten. Daarnaast is Christine een geweldig hoofdpersonage dat je in je armen sluit om alles wat ze meemaakt en de manier waarop ze daarmee omgaat. Het eerste deel van het boek is minder spannend in vergelijking met het tweede deel trouwens, maar het doet geen afbreuk aan het totale verhaal.