Een boek met zo’n titel, dat moet ik natuurlijk lezen en dat deed ik dan ook. Wat vind ik van ‘De meeste mensen deugen‘ van Rutger Bregman?

De mens is een beest, zeiden de koningen. Een zondaar, zeiden de priesters. Een egoïst, zeiden de boekhouders. Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens. Maar wat als we het al die tijd mis hadden? In dit boek verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie. Hij neemt ons mee op een reis door de geschiedenis en geeft nieuwe antwoorden op oude vragen. Waarom veroverde juist onze soort de aarde? Hoe verklaren we onze grootste misdaden? En zijn we diep van binnen geneigd tot het goede of het kwade? Adembenemend, weids en revolutionair – De meeste mensen deugen herschrijft niet alleen de geschiedenis, maar werpt ook nieuw licht op onze toekomst. Reacties: “Een indrukwekkend boek.’ – Jan Terlouw “Rutger Bregman sleept je mee.’ – Geert Mak “Of je het nou eens of oneens bent met Rutger Bregman, hij is een belangrijke stem binnen onze generatie. Fascinerend boek, lees het.’ – Tim Hofman “Cynici en zwartkijkers kunnen inpakken. Een heerlijk boek voor iedereen die echt realistisch wil zijn.’ – Beatrice de Graaf.

Ik vond het een hoopvol en interessant boek. Grote delen van wat Bregman beschrijft vind ik logisch en als ik dat dan zo lees dan denk ik ‘dit boek zouden veel meer mensen moeten lezen’. ‘The will to doubt‘ van Bertrand Russell vind ik een heel interessant stukje uit het boek, want ik denk dat dat goed is. Dat we twijfelen, nuances zoeken, zelf nadenken, niet alles klakkeloos aannemen.

De stukjes over oorlogen en hoe soldaten reageren, hoe propaganda werkt, de felheid van denken en doen ver van het front en hoe het in de loopgraven was. Het is verhelderend en hoopgevend. Al vind ik sommige dingen die hij schrijft ook wel wat ver gezocht. Uiteraard moet ik Bregman ook maar op z’n mooie woorden geloven en ontbreekt het mij aan de tijd om -zoals Bregman aanraadt- zelf aan feiten checken te doen (want waar vind ik in hemelsnaam de juiste feiten?), maar nogmaals … hoopgevend. En dat vind ik wel tof.

Een paar, in mijn ogen, treffende stukjes:

Als je iets bestudeert, of een filosofie op waarde probeert te schatten, stel je zelf dan alleen de vraag wat de feiten zijn en welke waarheid door de feiten wordt ondersteund. Laat je nooit afleiden door wat je wilt geloven, of iets waarvan je denkt dat het nuttige sociale effecten zou hebben als het geloofd zou worden. Kijk louter en alleen naar de feiten.

en

Wat we moeten onthouden, en ik schrijf dit ook voor mezelf, is dat die ander op ons lijkt. Die boze burger in de krant, die crimineel met een zwarte balk voor zijn ogen, die vluchteling als statistiek – het zijn stuk voor stuk mensen van vlees en bloed. Mensen die in een ander leven onze vrienden, onze familie, onze geliefden hadden kunnen zijn. Zij hebben thuis ook mensen van wie ze houden. Als we ons ingraven in onze eigen loopgraven, verliezen we ons zicht op de werkelijkheid. Dan raken we ervan overtuigd dat een kleine, haatdragende minderheid representatief is voor de rest van de mensheid. Zo zijn een handvol eenzame en anonieme trollen op sociale media verantwoordelijk voor bijna alle haat op Twitter en Facebook. En zelfs achter de lelijkste toetsenbordridder kan nog een lieve vriend of trouwe mantelzorger schuilgaan.
Wie gelooft in het goed van de mens is niet slap of naïef. Wie geloof in vrede en vergeving is juist moedig en realistisch … Van de mooiste dingen in het leven krijg je alleen maar meer als je ze weggeeft: vertrouwen, vriendschap, vrede.

en

If you make a film about a man kidnapping a woman and chaining her to a radiator for five years – something that has happened probably once in history – it’s called searingly realistic analysis of society. If I make a film like Love Actually, which is about people falling in love, and there are about a million people falling in love in Britain today, it’s called a sentimental presentation of an unrealistic world. Richard Curtis (1956)

Bregman eindigt zijn boek met tien ‘leefregels’.

1. Bij twijfel, ga uit van het goede.
2. Denk in win-winscenario’s
3. Verbeter de wereld, stel een vraag
4. Temper je empathie, train je compassie
5. Probeer de ander te begrijpen, ook als je geen begrip hebt
6. Heb je naaste lief, gelijk ook anderen hun naasten liefhebben
7. Vermijd het nieuws
8. Sla geen nazi (of: steek een hand uit naar je grootste vijand)
9. Kom uit de kast, schaam je niet voor het goede
10. Wees realistisch

Als die 10 regels hier zo ‘sec’ staan te staan, dan komen ze best raar over. Sla geen nazi? Hoezo, sla geen nazi? Bregman licht in zijn boek iedere regel uitgebreid toe en dan maken ze een heleboel duidelijk.

Ik vond het een interessant boek, af en toe vrij pittig en ook wel langdradig af en toe, maar al met al zeer de moeite waard. Al is het toch maar om de hoopvolle boodschap.
Wat denk je? Ga jij dit boek lezen?