Veel te veel foto’s maakte ik tijdens mijn imponerende reis naar de slagvelden van Ieper en Somme. En in dit logje plaats ik daarvan een bescheiden selectie.

Ik maakte vorige week mijn derde ‘battlefieldreis’. Na Bastogne in december 20219 en (onder andere) Auschwitz in oktober 2021 ging ik dit keer naar ‘De Groote Oorlog’. En dat was enorm indrukwekkend!

De foto’s hierboven zijn van  de Duitse begraafplaats in Langemark, het imponerende monument ‘Brooding Soldier‘ en Essex Farm Cemetery waar het graf ligt van Valentine Joe Strudwick die slechts 15 was toen hij sneuvelde. Op deze plek schreef John McCrae zijn wereldberoemde gedicht ‘In Flander Fields‘. Tijdens de loopgravenoorlog waren er bij de loopgraven vaak medische posten en direct daarnaast werden de doden begraven. Het is dan ook zo dat als je echt de toenmalige frontlijn volgt dat je kerkhof, na kerkhof, na kerkhof tegenkomt. Net zoals je monument, na monument, na monument tegenkomt. Als we in Ieper arriveren doen we een rondwandeling en bezoeken we museum In Flander Fields. Maar daar schrijf ik niet meer over, want daar was ik al twee keer eerder. Waarover ik nog wel zal schrijven (achter een slotje weliswaar) was de ceremonie bij de Menenpoort want ik mocht daar de krans leggen en dat vond ik zeer bijzonder.

De avond hebben we zeer gezellig afgesloten bij Sint Arnoldus waar we genoten van heerlijke biertjes. Het leuke van dit soort reizen is dat je vaak met gelijkgestemden bent, dus de onderlinge klik is er altijd al vrij snel.

Na een heerlijke nacht en een goed ontbijt vertrekken we de tweede dag richting het Hooge Craater Museum. We hebben een beetje pech want het museum is gesloten in verband met een privéaangelegenheid maar onze reisleidster heeft wel geregeld dat onze gids achterom binnen kan om ons van alles over de loopgraven  daar te vertellen. En dat kan hij, we hebben een geweldige gids bij ons die vele verhalen weet. Dat is ook het mooie van dit soort reizen vind ik, de enorme hoeveelheid goede info die je krijgt. En dat je op plekken komt waar je normaal gesproken niet heel snel zou komen. We bezoeken ook het kerkhof tegenover het museum en iedere keer opnieuw schrik ik van de eindeloze rijen met kruizen …

We vervolgen onze reis naar Memorial Museum Passchendaele 1917 en dat is een prachtig museum. Omdat ik het al een keer eerder gezien heb, loop ik er wat sneller doorheen en geniet ik buiten van het prachtige park en het heerlijke weer. En ik mijmer over de geschiedenis: tijdens de Slag van Passchendaele sneuvelen in 100 dagen 600.000 soldaten voor slechts 8 kilometer terreinwinst. De waanzin van de oorlog en specifiek de waanzin van deze loopgravenoorlog.

We vervolgen de reis naar de grootste Britse begraafplaats in Europa: Tyne Cot. Hier liggen ongeveer 12.000 Britse soldaten begraven en op de muur staan de namen van 35.000 vermiste soldaten. Het is ongekend wat hier gebeurd is in 1914-1918 en het aantal vermisten is niet te bevatten.

Ons laatste punt van vandaag is een bezoek aan Poperingen. Poperingen was de stad waar de soldaten op verlof gingen. Het lag ver genoeg van het front vandaan om er te kunnen ontspannen en dat deed men dan ook volop. We zijn stil bij de Death Cells waar soldaten (meestal vanwege deserite) hun laatste uren doorbrachten voordat ze geëxecuteerd zouden worden en we genieten van de grote gastvrijheid van Talbot House. In dat huis waren rangen en standen niet van belang: soldaten zaten er naast generaals en genoten er van thee en koffie en cake. Heden ten dage geldt die gastvrijheid nog steeds: er is gratis koffie en thee en cake. Ik bekijk er allerlei dingen in het museum en wordt geraakt door de brievencorrespondentie van Geoff en Edith. Daar is een boek van gemaakt dat ik koop en waar ik een later logje aan zal wijden.



De derde dag voert ons langzaam maar zeker richting Albert in Frankrijk. Dat doen we terwijl we een groot deel van de frontlijn volgen. Onze eerste stop is bij Hill 60. Rond het Belgische Mesen is veel strijd gevoerd. Om schot in de zaak te brengen zijn er door de geallieerden maandenlang tunnels gegraven onder de Duitse stellingen. Uiteindelijk zijn er op 19 plekken mijnen geïnstalleerd die op 7 juni 1916 gelijktijdig tot ontploffing gebracht werden. De bobbels in het landschap en de krater van Hill 60 laten nog steeds de gevolgen van deze dag zien. Het monument dat er staat voor de Australische Tunnelling Company draagt de sporen van de Tweede Wereldoorlog.

Onze volgende stop is Mesen waar we onder ander het ‘voetbalstandbeeld‘ zien waarover gesproken wordt in relatie tot Kerstavond 1914. het Britse rijk was in die tijd enorm: de zon was er immers nooit onder. Dat betekende ook dat er uit allerlei gebieden van het Britse rijk soldaten naar het front kwamen. Vandaag zien we onder andere monumenten voor Ierland, Nieuw Zeeland en India. We bezoeken ook St. Mary’s A.D.S. Cemetery waar de zoon van Rudyard Kipling (schrijver van onder andere Junglebook) gevragen ligt. Over het sneuvelen van zijn zoon John (Jack) is de film ‘My boy Jack‘ verschenen. Deze heb ik nog niet gezien, maar dat ga ik zeker doen.

We sluiten de dag af met een bezoek aan het imposante (Canadese) monument Vimy Ridge en rijden daarna door naar ons hotel in Albert.


De vierde dag start bij Museum Somme 1916. Een heel mooi museum dat volledig ondergronds is. Er is heel, heel veel te zien en het maakt diepe indruk op me. Vooral de foto’s van de verminkte gezichten heeft veel impact. Daarna gaat het richting het Newfoundland Memorial Parc waar zich een enorm dramatisch eveldslag afspeelt waar Newfoundland in een slag bijna al zijn jonge mannen verloor.

We lunchen vervolgens op een fantastische plek bij Avril Williams. Met haar en haar tijdelijke hulp Joe (uit Canada) had ik een (veel te) kort gesprek. In 1992 kocht Avril een boerderij in Auchonvillers om er een B&B te beginnen. Gaandeweg groeide bij haar de interesse in De Groote Oorlog en momenteel bestaat haar leven uit het doorgeven van de vele verhalen die er over deze oorlog te vertellen zijn. Alles wat ze verdient besteed ze daaraan. ‘Mijn kinderen en kleinkinderen zijn vrij en veilig, dus meer heb ik niet te wensen’ zo zei ze. Joe leidde ons rond en vertelde over de originele loopgraven achter de boerderij en de kelder waarin zoveel geschiedenis is terug te vinden. Zijn verhaal over de piepjonge James Crozier die in de kelder zijn laatste uren doormaakte voordat hij gefusilleerd werd maakte indruk op me. James leed aan shellshock, deserteerde en werd gepakt. Op desertie stond de doodstraf. De wereld mag zich gelukkig prijzen met mensen als Avril en Joe. In mijn ogen maken zij echt het verschil.

Na deze leuke lunch ging het verder naar het, wederom enorme, Thiepval Memorial, het Tank Corps Memorial en het WWI Animal War Memorial dat is opgericht ter nagedachtenis aan de 9.000.000 dieren die stierven tijdens de oorlog.

Die avond gingen we heerlijk uit eten met een deel van onze groep.

En toen was alweer de laatste dag van onze reis aangebroken. Die startte bij Lochnagar Crater bij La Boiselle. Deze krater is enorm, dat is op mijn foto niet echt goed zichbaar, maar des te beter op het filmpje in de link die ik in mijn vorige zin plaatste. De krater is dertig meter diep en heeft een diameter van 100 meter. Eromheen staan een heleboel informatiepanelen met erg interessante informatie.

Ook Zuid-Afrika vocht als onderdeel van de enorme Britse Rijk mee in De Groote Oorlog en ook dit land heeft een eigen herdenkingspark. Het Delville Wood South African Memorial is imposant en erg mooi en ligt tegenover het Delville Wood Cemetery. In het memorial wordt De Slag om Delville Wood herdacht. Onze gids vertelde al eerder het verhaal van Jackie en ook deze bijzondere aap heeft zijn plekje gevonden in het museum.

En dan is het alweer tijd voor onze laatste stop voordat we de reis naar huis aanvangen. Die laatste stop is bij de Devonshire Cemetery. Bij de ingang van de begraafplaats staan de woorden: ‘The Devonshires held this trench, the Devonshires hold it still’ waarmee aangegeven wordt dat twee bataljons van het Devonshire Regiment deze stelling in 1916 zwaar verdedigde en dat er heden ten dage nog 163 van hen begraven liggen. We sluiten hier onze reis af met een gedicht van Luitenant William Noel Hodgson die hier op 1 juli 1916 sneuvelde, The Last Post en een minuut stilte. Een bijzonder mooi moment.

Dat waren dus vijf intense dagen met een heleboel informatie. Gruwelijke informatie, maar ook heel interessante informatie en vaak ook erg leuke informatie. Als De Groote Oorlog op een andere manier afgesloten was als met de Vrede van Versailles wie weet hoe onze wereld er dan nu uitgezien had?

Een reis als deze maak je met gelijkgestemden en dat maakt het extra bijzonder. We hadden een fijne groep en ook erg veel lol gehad. En het is wat mij betreft ook zeker niet de laatste ‘battlefieldtour’ die ik gedaan heb.